တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုညီလာခံ

[ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၁၄) ရက္မွ (၁၆) ရက္ ]

သို႔ တင္သြင္းေသာ

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူစာခ်ဳပ္” ခ်ဳပ္ဆိုရာတြင္

အေျခခံရမည့္ လမ္းၫႊန္အေျခခံမူမ်ား

 

နိဒါန္း

 

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံဟု ေခၚဆိုေသာ ဤႏိုင္ငံကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔က ပင္လံုညီလာခံတြင္ စုေပါင္းထူေထာင္ ခဲ့ၾကသည္။ မိမိတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမအသီးသီး၊ ျပည္ေထာင္အသီးသီးကို တန္းတူရည္တူ ပူးေပါင္းဖဲြ႔စည္း၍ စုေပါင္းပိုင္ဆိုင္ ထားေသာ “ျပည္ေထာင္စု” ျဖစ္သည္။

 

ျပည္ေထာင္စုအတြင္း မွီတင္းေနထိုင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔သည္ ျပည္ေထာင္စုတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရး၊ ပင္လံုစိတ္ဓါတ္ ကို အေျခခံေသာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫႊတ္ေရးႏွင့္ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ထူေထာင္ခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္ၿမဲေရးအတြက္ အစဥ္အၿမဲႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုနည္းတူ ဤျပည္ေထာင္စုကို ပင္လံုညီလာခံတြင္ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့သည့္ အတိုင္း စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ျဖင့္ အသစ္တဖန္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရန္လည္း ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။

 

သို႔ရာတြင္ လြတ္လပ္ေရးရသည့္အခ်ိန္မွစ၍ ယေန႔တိုင္အဆက္ဆက္ေသာ အစိုးရတို႔က မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈလမ္းစဥ္ကို ပိတ္ပင္ဟန္႔တားခဲ့သည္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားတို႔၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈကို ဟန္႔တားသည့္အေနျဖင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂) ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းက စစ္တပ္ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။

 

မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီေရး၊ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္တို႔ကို အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္မည့္ ျပည္ေထာင္စုျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းျဖင့္ ေဆာင္ရြက္အေျဖရွာခြင့္ မရရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ အႏွစ္ (၆ဝ) ေက်ာ္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို ဆင္ႏႊဲေနရျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ မိမိတို႔အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရး နည္းျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းသည့္ နည္းလမ္းကို အၿမဲတေစရွာေဖြေတာင္းဆိုေနသည္။ မိမိကိုယ္ကို မိမိကာကြယ္ေရးအတြက္သာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို ဆင္ႏႊဲေနျခင္းျဖစ္သည္။ လက္နက္ကိုင္လမ္းစဥ္ျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ ႀကိဳးပမ္း ေနၾကသူမ်ား မဟုတ္ၾကပါ။

 

ထို႔ေၾကာင့္ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရ၏ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၈) ရက္ေန႔တြင္ ဖိတ္ေခၚကမ္းလွမ္းခဲ့သည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ဆိုင္ရာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကို အပစ္အခပ္ရပ္စဲျခင္း မျပဳလုပ္ေသးေသာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားက ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသည္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းမွတဆင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ အႏွစ္သာရျပည့္ဝေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကို က်င္းပ၍ ျပည္ေထာင္စုျပႆနာအလံုးစံုတို႔ကို ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖင့္ အေျဖရွာရန္လည္း ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းလ်က္ ရွိေနၾကသည္။

အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမွ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြဆီသို႔

 

မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ သမၼတသိန္းစိန္ ဖိတ္ေခၚကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံ၍ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီ ခ်က္စာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုရျခင္းအေၾကာင္းအရင္းမွာ - အပစ္အခတ္ရပ္စဲ၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေရးအရ အဓိပၸာယ္ ျပည့္ဝေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကို က်င္းပလိုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တိုက္ပဲြမ်ား ျဖစ္ပြားၿပီး၊ ပဋိပကၡမ်ား ျပင္းထန္ေသာ ကာလတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ား က်င္းပႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ အဓိပၸာယ္ရွိေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကို ဆက္လက္က်င္းပ ႏိုင္ေရးအတြက္ “ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးရာတြင္ အေျခခံရမည့္ မူဝါဒ” မ်ားကို ထည့္သြင္း၍ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။

 

မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ သေဘာထားမွာ - အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကာလအတြင္း သေဘာတူညီထားၿပီးျဖစ္ေသာ “ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးရာတြင္ အေျခခံရမည့္ မူဝါဒမ်ား” ကို အေျခခံၿပီး “ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္” (Negotiation Process) ကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီစြာျဖင့္ အတူတကြခ်မွတ္ထားသင့္သည္ဟု ခံယူထားသည္။ သို႔ရာတြင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားေသာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ညိႇႏိႈင္းတိုင္ပင္ျခင္း၊ သေဘာတူညီခ်က္ တစံုတရာမွ် ရရွိျခင္း မရွိပဲ၊ သမၼတသိန္းစိန္က ေအာက္ပါ အခ်က္ (၈) ခ်က္ပါသည့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို ၂ဝ၁၂ ေမလ (၃) ရက္တြင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။ ယင္းကို “ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးျခင္း” ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားသည္။ သမၼတသိန္းစိန္၏ “ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးျခင္း” ပါ အခ်က္ (၈) ခ်က္မွာ -

 

(၁)   ျပည္ေထာင္စုအတြင္း အၿမဲအတူတကြ ပူးေပါင္းေနထိုင္ေရး၊

(၂)   ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကဲြေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္မႈ မၿပိဳကဲြေရးႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးတို႔ကို သေဘာတူေရး၊

(၃)   စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၊ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဥပေဒႏွင့္အညီ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ပူးတဲြ၍ တရားဝင္ေဆာင္ရြက္ေရး၊

(၄)   မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစတတ္ေသာ ေဆးဝါးမ်ား တိုက္ဖ်က္ေရးအား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး၊

(၅)   ပါတီထူေထာင္၍ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ေရး၊

(၆)   ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအား လက္ခံရန္ႏွင့္ ျပင္ဆင္လိုသည့္ကိစၥမ်ားရိွက လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ အမ်ားသေဘာတူဆႏၵႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ေရး၊

(၇)   ထာဝရၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသို႔ အၿပီးအပိုင္ဝင္ၿပီး ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ တန္းတူညီတူ ေနထိုင္၊ သြားလာ၊ လုပ္ကိုင္၊ စားေသာက္ေရး၊

(၈)   ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ တစ္ခုတည္းေသာ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရး၊

 

သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရက တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးျခင္းျဖစ္စဥ္ကို ေသခ်ာစြာေလ့လာဆန္းစစ္ၾကည့္ေသာအခါ အခ်က္ (၁) မွ (၄) အထိသည္ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ အျငင္းပြားဘြယ္ မရွိပါ။ သို႔ရာတြင္ အခ်က္ (၅) မွ (၈) အထိကို ေသခ်ာေလ့လာဆန္းစစ္၍ ႏွစ္ဖက္အေက်အလည္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာရန္ လိုအပ္သည္ဟု မိမိတို႔ဖက္မွ သေဘာထားသည္။

 

ႏိုင္ငံတကာတြင္ စံခ်ိန္စံႏႈန္းထား၍ လက္ခံက်င့္သံုးေနေသာ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြနည္းလမ္းမ်ား

 

ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖင့္ ေျဖရွင္းႏိုင္ေရးအတြက္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ား က်င္းပေသာအခါ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံႏႈန္း ထား၍ လက္ခံက်င့္သံုးေသာ နည္းလမ္း (၅) ခုရွိသည္။ ထို နည္းလမ္း (၅) ခုကို ခဲြျခမ္းစိပ္ျဖာရာတြင္ အေျခခံအားျဖင့္ စံခ်ိန္စံႏႈန္း (၂) ရပ္ရွိသည္။ Assertiveness is definded as behaviors to satisfy one’s own concerns ပထမစံခ်ိန္စံႏႈန္းမွာ - မိမိဖက္မွ လိုလားေသာ ႏိုင္ငံေရးလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို မည္ေရြ႕မည္မွ် ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြ ရရွိျဖည့္ဆည္း အႏိုင္ယူႏိုင္သည္ ဟူေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။ ယင္းကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ “Assertiveness” ဟု ေခၚဆိုၿပီး၊ () ဟူ၍ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။

 

ဒုတိယ စံခ်ိန္စံႏႈန္းမွာ - မိမိလိုအင္ဆႏၵတခုတည္းကိုသာ ဦးစားမေပးပဲ၊ အျခားတဖက္၏ လိုအင္ဆႏၵကို မည္သို႔မည္ပံု ျဖည့္ဆည္း ေပး၍ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို မည္သို႔မည္ပံု အေျဖရွာမည္နည္း ဟူေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။ ယင္းကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ “Cooperativeness” ဟုေခၚဆိုၿပီး ယင္းကို (Cooperativeness is definded as behaviors intended to satisfy the other party’s concerns) ဟူ၍ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။

 

ထိုစံခ်ိန္စံႏႈန္း (၂) ခုကိုယူ၍ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးနည္းလမ္း (၅) မ်ိဳးကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခဲြျခမ္းစိပ္ျဖာႏိုင္သည္။

 

(၁) မိမိလိုအင္ဆႏၵကို အျခားတဖက္အား အတင္းအဓမၼ လက္ခံခိုင္းျခင္းနည္းလမ္း (Forcing or Competing)

·       ထိုနည္းလမ္းတြင္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ပါတီႏွစ္ခုအနက္ တခုခုက မိမိတို႔ႏိုင္ငံေရးလိုလားခ်က္ႏွင့္ လိုအင္ဆႏၵမ်ားကို အျခားတဖက္ပါတီအား အတင္းအဓမၼလက္ခံရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း၊ တိုက္တြန္းျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းမ်ား ပါသည္။

·       ယင္းနည္းလမ္းသည္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္ ၿပိဳင္ဖက္ပါတီ (ဝါ) အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို အျပတ္အသတ္အႏိုင္ယူရန္ က်င့္သံုးေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။

 

(၂) အေလ်ာ့ေပးလမ္းစဥ္ (Accommodation or Appeasement)

·       ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ပါတီႏွစ္ခုအနက္ တခုက မိမိ၏ ႏိုင္ငံေရးလိုအင္ဆႏၵ၊ ရပ္တည္ခ်က္၊ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေပၚလစီအားလံုးကို အေလ်ာ့ေပး၍ အျခားပါတီ၏ လိုအင္ဆႏၵအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ေသာ အေလ်ာ့ေပးနည္းလမ္းျဖစ္သည္။ ယင္းကို အေလ်ာ့ေပးလမ္းစဥ္ (Accommodation) ဟုေခၚသည္။

·       ယင္းနည္းလမ္းသည္ Accommodation ဟု လူၾကားေကာင္းေအာင္ စကားလံုးကို ေျပာင္းလဲသံုးစဲြျခင္းသာျဖစ္၍ အႏွစ္သာရမွာ အေလ်ာ့ေပးလမ္းစဥ္ (Appeasement) သာျဖစ္သည္။

 

(၃) ျပႆနာကို ေရွာင္ရွားသည့္နည္းလမ္း (Avoidance)

·       ယင္းနည္းလမ္းသည္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ား က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ္လည္း ႏွစ္ဖက္စလံုးက ျပႆနာအရင္းအျမစ္ကို ရွာေဖြတင္ျပျခင္း မျပဳပဲ ျပႆနာကို ေရွာင္ရွားသည့္ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။

·       ႏွစ္ဖက္စလံုး (ဝါ) တဖက္ပါတီက ျပႆနာအရင္းအျမစ္ကို တိုက္ရိုက္အေျဖရွာရန္ ျငင္းဆိုေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤနည္းလမ္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ဘယ္ေသာအခါမွ အေျဖရွာေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္း မရွွိေပ။

·       ဤနည္းလမ္းကို က်င့္သံုးရာတြင္ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရွိရေသာ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္တခုမွာ - ျပႆနာအရင္းအျမစ္ကို ကိုင္တြယ္ၿပီး အနာဂတ္အတြက္ မည္သို႔မည္ပံု အေျဖရွာ ေျဖရွင္းႏိုင္မည္နည္း ဟု မစဥ္းစားပဲ၊ သူ႔အမွား၊ ကိုယ့္အမွားဟု အတိတ္က အမွားမ်ားကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕၍ တဖက္ႏွင့္တဖက္ အျပစ္ပံုခ်ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤနည္းလမ္းျဖင့္ ျပႆနာေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္း မရွိေပ။

 

(၄) အေပးအယူလုပ္သည့္နည္းလမ္း (Compromising)

·       ႏိုင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာရာတြင္ အေပးအယူလုပ္သည့္ လမ္းစဥ္သည္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ “မိမိတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးလိုအင္ဆႏၵမ်ားကို ျဖည့္ဆည္းရယူျခင္း” ႏွင့္ “အျခားတဖက္၏ လိုအင္ဆႏၵမ်ားကို မည္သို႔မည္ပံု ျဖည့္ဆည္းေပး မည္နည္း” ဟူေသာ စံခ်ိန္စံႏႈန္း (၂) ခုကို မွ်မွ်တတ စဥ္းစားအေျဖရွာၿပီး အေပးအယူလုပ္သည့္ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။

·       အေပးအယူလုပ္ျခင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မည္သည့္ဖက္မွ် မိမိတို႔၏ လိုအင္ဆႏၵကို အျပည့္အဝ မရရွိႏိုင္ေပ။ ထိုနည္းတူ မိမိတို႔၏ လိုအင္ဆႏၵမ်ားကို အလံုးစံုလက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈးျခင္းလည္း မရွိေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းလမ္းစဥ္ကို မွ်ေဝခံစားျခင္း (Sharing) ဟုလည္း ေခၚဆိုသည္။ သူ႔အႀကိဳက္ႏွင့္ ကိုယ့္အႀကိဳက္ကို လဲလွယ္ေသာ အေရာင္းအဝယ္လုပ္နည္း (Horse trading) ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။

(၅) ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း (Collaboration)

·       ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း လမ္းစဥ္သည္လည္း အထက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ စံခ်ိန္စံႏႈန္း (၂) ခုလံုးကို မွ်မွ်တတ ခ်ိန္ဆတိုင္းထြာၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာေသာလမ္းစဥ္ (Negotiated-Settlement) ျဖစ္သည္။

·       ထိုသို႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာႏိုင္ေရးအတြက္ တဖက္၏ လိုအင္ဆႏၵႏွင့္ အျခားတဖက္၏ လိုအင္ဆႏၵ တူညီခ်က္မ်ားကို ပထမရွာေဖြ အေျဖထုတ္သည္။ ထိုတူညီေသာ “ဘံုသေဘာတူညီခ်က္” မ်ားအေပၚ ႏွစ္ဖက္စလံုး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

·       ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေညာင္း၍ နက္႐ိႈင္းသည့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရး ျပႆနာေပါင္းစံုကို ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ပဋိပကၡမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ ဖက္ႏွစ္ဖက္ သေဘာကဲြလြဲခ်က္မ်ားစြာ ရွိရမည္သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထို သေဘာကဲြလြဲခ်က္မ်ားကို အာရံုမစိုက္ပဲ၊ ႏွစ္ဖက္စလံုးက လက္ခံႏိုင္ေသာ ဘံုသေဘာတူညီခ်က္မ်ား ရွိပါက ထို ဘံုသေဘာတူညီခ်က္အေပၚ စတင္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အျခား က်န္ရွိေနေသးေသာ ျပႆနာမ်ားကိုလည္း တျဖည္းျဖည္း ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။

 

သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရ၏ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံႏႈန္းျဖင့္ တိုင္းတာျခင္း

 

သကၠရာဇ္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ (၃) ရက္ေန႔ ထုတ္ျပန္ထားေသာ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရ၏ “ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးျခင္း” ကို အထက္ေဖာ္ျပပါ စံခ်ိန္စံႏႈန္းျဖင့္ တိုင္းတာၾကည့္ပါက အစုိးရ၏ ႏိုင္ငံေရးလိုအင္ဆႏၵကို တဖက္သတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားကို အတင္းအဓမၼလက္ခံခိုင္းသည့္ (Focrcing or Competing Method) ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးလမ္းစဥ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ အေၾကာင္းမွာ - သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရသည္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္တြင္ မရွိမျဖစ္ ပါဝင္ေဆြးေႏြးရမည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ျခင္းလည္း မရွိ၊ သေဘာတူညီခ်က္ တစံုတရာ ရရွိထားျခင္း မရွိပဲ သူ႔အစိုးရအလိုအတိုင္း အခ်က္ (၈) ခ်က္ပါေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို တဖက္သတ္ တင္ျပထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

 

ထို႔ျပင္ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္ တခုလံုးကို ေသခ်ာစြာေလ့လာသံုးသပ္ပါက ယင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္တခုလံုးသည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာျခင္း (Negotiated-Settlement) ကို ဦးတည္ျခင္း မရွိပါ။ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြျဖင့္ လက္နက္ခ်အညံ့ခံေစျခင္း (Negotiated-Surrender) သို႔ ဦးတည္ေနေၾကာင္း ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္း (၈) ခ်က္စလံုးကို ေသခ်ာစြာ ေလ့လာသံုးသပ္ရန္ လိုအပ္သည္။

 

အစိုးရဖက္မွ တင္ျပထားေသာ “ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးျခင္း” အဆင့္ (၁) သည္ “ျပည္ေထာင္စုအတြင္း အၿမဲအတူတကြ ပူးေပါင္းေနထိုင္ေရး” ျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ခံယူထားေသာ ျပည္ေထာင္စုအတြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံု ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တဲြ ေနထိုင္ေရးမူဝါဒႏွင့္ နီးစပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ျငင္းဆိုရန္ အေၾကာင္းမရွိပါ။ ထိုနည္းတူ အဆင့္ (၂) တြင္ပါရွိသည့္ “ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကဲြေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္မႈ မၿပိဳကဲြေရးႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးတို႔ကို သေဘာတူေရး” တို႔သည္လည္း ဘာမွ်ျငင္းခ်က္ထုတ္ရန္ မရွိပါ။ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမအသီးသီးကို မိမိတို႔ ဆႏၵအေလ်ာက္ ပင္လံုညီလာခံတြင္ ပူးေပါင္းၿပီး ထူေထာင္ခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စု တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္ၿမဲေရးတို႔ကို မိမိတို႔၏ ေမြးရာပါတာဝန္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ရမည္ဟု ခံယူထားသည္။ ထိုနည္းတူ ျပည္ေထာင္စုေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း မိန္႔မွာခဲ့သည့္အတိုင္း လူမ်ိဳးေရးအရ ေသာ္၎၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဘာသာစကားအရ ေသာ္၎၊ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ေသာ္၎၊ မတူကဲြျပားသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔၏ မတူကဲြျပားမႈကို လက္ခံအသိအမွတ္ျပဳၿပီးမွ တည္ေဆာက္အပ္သည့္ စည္းလံုးညီၫႊတ္ေရး (Unity in Diversity) ကိုလည္း မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အျပည့္အဝ လက္ခံသေဘာတူထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရဖက္မွ တင္ျပေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၂) ကိုလည္း မိမိတို႔လက္ခံထားသည္။

 

ထိုနည္းတူ အစိုးရဖက္မွ တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၃) ႏွင့္ (၄) တို႔ကိုလည္း မိမိတို႔ လက္ခံႏိုင္ပါသည္။ တိုင္းျပည္တိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေရး၊ ျပည္သူလူထုဘဝ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေရးအတြက္ မိမိတို႔ ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြဝင္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖင့္ အလ်င္အျမန္ ေျဖရွင္းၿပီး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၏ အက်ိဳးရလဒ္အျဖစ္ တိုင္းျပည္ တိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို မိမိတို႔ စြမ္းစြမ္းတမံ ထမ္းေဆာင္လိုေသာ ဆႏၵသေဘာထား အျပည့္ရွိသည္။ လူ႔ေဘာင္ၿငိမ္းခ်မ္း သာယာေရးကို အႏၱရာယ္ျပဳ ခ်ိန္းေျခာက္ေနသည့္ မူးယစ္ေဆးဝါးတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္းကိုလည္း မိမိတို႔ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ပါဝင္ထမ္းေဆာင္လိုသည္။

 

သို႔ရာတြင္ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရဖက္မွ တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၅) မွ (၈) အထိကို ခ်က္ခ်င္းလက္ခံရန္ မိမိတို႔ဖက္မွ အခက္အခဲ ရွိသည္။ အေၾကာင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၅) တြင္ “ပါတီေထာင္၍ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ေရး” ဟု ပါရွိသည္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီတရပ္ ထူေထာင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ား မ်ားစြာရွိသည္။ အနိမ့္ဆံုး လိုအပ္ခ်က္မွာ လက္ရွိအခ်ိန္ကာလတြင္ ဤတိုင္းျပည္၌ လက္ခံက်င့္သံုးေနေသာ “ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ” ကို လက္ခံအသိအမွတ္ျပဳရမည္။ ထို႔အျပင္ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားက ထိုအဖဲြ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ပါတီမ်ားကို “တရားဝင္” အဖဲြ႔အစည္းမ်ား၊ ပါတီမ်ားအျဖစ္ လက္ခံအသိအမွတ္ျပဳရမည္။ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို အဆက္ဆက္ေသာ ျမန္မာအစိုးရက “ဥပေဒေဘာင္ ျပင္ပတြင္ ရွိသည့္ တရားမဝင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ား” ဟု ေၾကညာထားျခင္း ခံရသည္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ားတြင္္ ထိုတရားမဝင္အသင္းအျဖစ္ ေၾကညာသတ္မွတ္ျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ျခင္း မရွိေသးေပ။

 

အစိုးရ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၆) ကို ဆက္လက္ေလ့လာပါက “ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအားလက္ခံရန္ႏွင့္ ျပင္ဆင္လိုသည့္ ကိစၥမ်ားရွိက လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ အမ်ားသေဘာတူဆႏၵႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ေရး” ဟု ပါရွိသည္။ တဆက္တည္း နံပါတ္ (၇) တြင္ “ထာဝရၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသို႔ အၿပီးအပိုင္ဝင္ၿပီး ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ တန္းတူညီတူ ေနထိုင္၊ သြားလာ၊ လုပ္ကိုင္၊ စားေသာက္ေရး” ဟူေသာအခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္၏ နံပါတ္ (၅) မွ (၇) အထိကို ေလ့လာရာတြင္ အဓိကက်ေသာ စကားစုမွာ “ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသို႔ အၿပီးအပိုင္ဝင္ၿပီး ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ …” ဟူေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ - တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို မိမိကာကြယ္ေရး ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းထူေထာင္ခဲ့သည့္ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး (ဝါ) လက္နက္ခ်ၿပီး အစိုးရ၏ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသို႔ “အလင္းဝင္” ခိုင္းျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို စြန္႔လႊတ္ၿပီး အစိုးရက တဖက္သတ္ ျပ႒ာန္းထားေသာ ဥပေဒႏွင့္အညီ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးပါတီအသြင္ေျပာင္းရမည္။ ထိုသို႔ အသြင္ေျပာင္းၿပီးမွ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ၾကရမည္။ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အႏိုင္ရၿပီး၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ျဖစ္ၾကေသာအခါ လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို “အမ်ားဆႏၵႏွင့္အညီ” ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ထိုျဖစ္စဥ္တခုလံုး၏ အဆံုးသတ္ နံပါတ္ (၈) တြင္ “ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ တခုတည္းေသာ လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔အစည္းအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး” ကို ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္သြားရမည္။

 

ယင္းျဖစ္စဥ္တခုလံုးကို ေသခ်ာစြာေလ့လာပါက မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတို႔၏ အနာဂတ္ကံၾကမၼာကို မိမိတို႔ ကိုယ္တိုင္ လြတ္လပ္စြာ ဖန္တီးျပ႒ာန္းႏိုင္ေရးအတြက္ မည္သည့္ ႏိုင္ငံေရးအာမခံခ်က္ႏွင့္ အကာအကြယ္တခုမွ်မရွိခင္ မိမိတို႔ကို မိမိတို႔ ကာကြယ္သည့္ နည္းလမ္းကို စြန္႔လႊတ္၍ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသုိ႔ အလင္းဝင္ခိုင္းထားသည္။ မည္သည့္ ႏိုင္ငံေရးအာမခံခ်က္မွ် မရွိပဲ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးပါတီအျဖစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းၿပီး ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ခိုင္းသည္။ မည္သည့္ အာမခံခ်က္မွ်မရွိပဲ လႊတ္ေတာ္ထဲဝင္၍ အမ်ားဆႏၵႏွင့္အညီ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခြင့္ရွိသည္ဟု မေရမရာ တင္ျပထားသည္။ အမ်ားဆႏၵႏွင့္အညီ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တည္ဆဲဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္အမတ္ စုစုေပါင္း၏ (၇၅) ရာခိုင္ႏႈန္း သေဘာတူမွသာ ၂ဝဝ၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ပါရွိသည့္ အေရးႀကီးေသာအခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ လႊတ္ေတာ္တြင္ တပ္မေတာ္က (၂၅) ရာခိုင္ႏႈန္း ေနရာယူထားၿပီးျဖစ္၍ ထိုသို႔ေသာ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေအာက္တြင္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရမည္ဟူေသာ အရာသည္ လက္ေတြ႔လည္းမက် ျဖစ္ႏိုင္ဘြယ္လည္း မရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးဘန္းျပမႈ တခုသာျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ မေရမရာ၊ မေသမခ်ာေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္ျဖင့္ မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ တခုတည္းေသာ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းသြားၾကရေပမည္။

 

ထို႔ေၾကာင့္ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရမွ တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္၊ သူတို႔အေခၚ “ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္” သည္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္း (Negotiated-settlement) မဟုတ္ပဲ၊ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္ လက္နက္ခ်အညံ့ခံျခင္း (Negotiated-surrender) သာျဖစ္သည္ဟု မိမိတို႔ ခံယူထားသည္။

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား လိုလားေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္

 

မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ျမတ္ႏိုး၍ တိုင္းျပည္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးကို အစိုးရႏွင့္ ပူးတဲြေဆာင္ရြက္ရန္ ဆႏၵျပင္းျပေနသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရမွ တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္သည္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာျခင္း (Negotiated-settlement) နည္းလမ္းမဟုတ္ပါ။ ထို႔အျပင္ တင္ျပပံုတင္ျပနည္းမွာလည္း အစိုးရမွ တဖက္သတ္အႏိုင္ယူ၍ အစိုးရက လိုခ်င္ေသာ “ျဖစ္စဥ္” မ်ားကို အတင္းအဓမၼသတ္သြင္းေသာ လုပ္ရပ္ျဖစ္သည္ဟု မိမိတို႔မွ ခံယူထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ျပည္သူလူထုဘဝ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးကို ရည္ရြယ္၍ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးနည္းလမ္း (၅) ခုအနက္ “အေပးအယူလုပ္သည့္ နည္းလမ္း” ႏွင့္ “ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးနည္းလမ္း” (၂) ခုကို ေပါင္းစပ္ရမည္။ ထို နည္းလမ္း (၂) ခုျဖင့္ အႏွစ္ (၆ဝ) ေက်ာ္ ျပည္တြင္းစစ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုတခုလံုး၏ ႏိုင္ငံေရးအၾကပ္အတည္းအားလံုးကို ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖင့္ အေျဖရွာႏိုင္ရန္ ေအာက္ပါ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္တရပ္ကို တင္ျပလိုက္ရပါသည္။

 

(၁)   ဘက္တဖက္မွ ၾသဇာလႊမ္းမိုးျခင္း မရွိႏုိင္ေသာ လြတ္လပ္သည့္ေနရာႏွင့္ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ေဆြးေႏြးရန္။

(၂)   ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးေနသည့္ကာလတေလွ်ာက္တြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း သေဘာတူညီခ်က္ ရလဒ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္လည္းေကာင္း ႏုိင္ငံတကာ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ ထားရွိရန္။

(၃)   ျပည္ေထာင္စု အစိုးရအဖြဲ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုးမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အတူတကြေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၾကရန္။

(၄)   တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ကုိယ္စားလွယ္မ်ား၊ တိုင္းရင္းသား ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသား အသိပညာရွင္ အတတ္ပညာရွင္မ်ား ပါဝင္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစံု ညီလာခံတခုေခၚယူက်င္းပရန္။ အျခားအင္အားစုမ်ားမွလည္း ၎တို႔အစုအတြင္း အထက္ပါ ညီလာခံမ်ိဳး က်င္းပလိုပါက က်င္းပခြင့္ရွိရမည္။

(၅)   တိုင္းရင္းသား အင္းအားစုမ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ အစိုးရကိုယ္စားလွယ္တို႔ အခ်ိဳးညီပါဝင္ၿပီး အင္အားစုအားလုံး လက္ခံႏုိင္ေသာပံုစံျဖင့္ ပင္လံုကဲ့သို႔ေသာ အမ်ိဳးသား ညီလာခံႀကီးတရပ္ကို က်င္းပသြားရန္ ျဖစ္သည္။

(၆)   ထိုညီလာခံႀကီးမွ သေဘာတူခ်မွတ္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာ တူညီခ်က္” အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး သက္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ လက္ခံလုပ္ေဆာင္သြားရန္ ျဖစ္သည္။

(၇)   ဤလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပမီ အၿပီးလုပ္ေဆာင္သြားရန္။

မိမိတို႔တင္ျပထားေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ - ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကဲြေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုး ညီၫႊတ္မႈ မၿပိဳကဲြေရးႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးတို႔ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြ ျဖစ္စဥ္တြင္ အေျခခံရမည့္ “မူ” မ်ားအျဖစ္ လက္ခံၿပီး ျပည္ေထာင္စုျပႆနာရပ္အားလံုး ေျဖရွင္းႏိုင္ေရးအတြက္ ေအာက္ပါျပႆနာမ်ားကို ပထမဦးစားေပးအျဖစ္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာရမည္။ ယင္းတို႔မွာ -

 

(၁) ႏိုင္ငံေရး (ဝါ) စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဖဲြ႔စည္းေရး

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားတို႔၏ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္တို႔ကို အာမခံခ်က္ ေပးႏိုင္မည့္ စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရး ျဖစ္သည္။

 

(၂) စစ္ေရး (ဝါ) တစ္ခုတည္းေသာ ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ ဖဲြ႔စည္းေရး

 

ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖင့္ ေျဖရွင္းၿပီးေသာအခါ ျပည္ေထာင္စု၏ တခုတည္းေသာ တပ္မေတာ္ ထူေထာင္ေရး ကိစၥကို ေဆြးေႏြးရမည္။ ထိုသို႔ ထူေထာင္ရာတြင္ အေျခခံရမည့္ မူႏွင့္ လမ္းစဥ္မ်ားမွာ ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ကို စတင္ဖဲြ႔စည္းရန္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္သည့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္တို႔၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္ေသာ “လက္်ာ-ဖလဲမင္း” စာခ်ဳပ္ေခၚ ဂႏၵီစာခ်ဳပ္ (Kandy Agreement) ျဖစ္ရမည္။ ယင္းသည္ လြတ္လပ္ေရးမရင္ခင္ကာလက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပါဝင္ပူးေပါင္းေရးအတြက္ ပဏာမသေဘာတူစာခ်ဳပ္ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအသီးသီး၏ အနာဂတ္ကိုလည္း ထိုသေဘာတူစာခ်ဳပ္က အာမခံခ်က္ေပးထားသည္ဟု ခံယူသည္။

 

(၃) စီးပြားေရးႏွင့္ တိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေရး

 

တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာ၍ ျပည္သူလူထုဘဝတိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အစိုးရပူးေပါင္းၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၊ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္။ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားကို ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ႏွင့္ စစ္မွန္ေသာ ျပည္ေထာင္စုစနစ္တြင္ ထားရွိအပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ ျပည္နယ္မ်ား၏ အခြင့္အေရးကို ဦးထိပ္ထားရမည္။ တိုင္းရင္းသားေဒသအားလံုးအပါအဝင္ ျပည္ေထာင္စုတခုလံုး တိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျပည္တြင္းျပည္ပ (ဥပမာ- World Bank, IMF, ADB စသည့္)  တို႔ႏွင့္ မည္သို႔မည္ပံု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို တရားဥပေဒႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းသေဘာတူညီခ်က္မ်ား ရွိရမည္။

 

(၄) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ စာေပယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာမ်ား ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရး

 

ျပည္ေထာင္စုအတြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအားလံုး၏ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ မူေဘာင္အတြင္း ထို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားတို႔၏ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ားအပါအဝင္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးႏွင့္ တိုးတက္ျမႇင့္တင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ ျပည္နယ္အသီးသီးႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔က မည္သို႔မည္ပံု ေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္သင့္ေၾကာင္း ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိရမည္။

 

(၅) လူမႈေရးႏွင့္ အေထြေထြျပႆနာမ်ား

 

မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစတတ္ေသာ ေဆးဝါးမ်ား တိုက္ဖ်က္ေရးအပါအဝင္ ျပည္ေထာင္စုတဝွမ္းလံုးတြင္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ လူမႈေရးျပႆနာမ်ား (ဥပမာ - ဒုကၡသည္မ်ား ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး၊ တိုင္းတပါးတြင္ ေရာက္ရွိေနေသာ တရားမဝင္ အလုပ္သမားမ်ားကိစၥ … စသည္) ကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ နည္းလမ္းရွာေဖြေရး … စသည္တို႔ကို ေဆြးေႏြးအေျဖရွာရမည္။

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူစာခ်ဳပ္” ခ်ဳပ္ဆိုရန္ လိုအပ္ျခင္း

 

စစ္ေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးတို႔သည္ ႏိုင္ငံေရး၏ လက္ေအာက္ခံျပႆနာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးရာတြင္ ေဆြးေႏြးအေျဖရာရမည့္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ျပႆနာ (၅) ရပ္အနက္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ပထမအျဖစ္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာ ေျဖရွင္းရန္လိုအပ္သည္။

 

ယေန႔ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဓိကႏိုင္ငံေရးျပႆနာသည္ ဤႏိုင္ငံကို လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၊ ဘာသာစကားတခု၊ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ တခုတည္းသာ ရွိေသာ “အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေတာ္” အျဖစ္ ထူေထာင္မည္ေလာ။ သို႔တည္းမဟုတ္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ဘာသာစကားေပါင္းစံု ႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈမ်ိဳးစံုရွိေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုေရာေႏွာေနထိုင္သည့္ “ျပည္ေထာင္စု” ႏိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္ မည္ေလာ … ဟူေသာ ျပႆနာ ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အလိုအရ ဤတိုင္းျပည္ကို တျပည္ေထာင္စနစ္ျဖင့္ ဖဲြ႔စည္း အပ္သည့္ “အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံ” ထူေထာင္၍ မရ၊ “ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံ” သာ ျဖစ္ရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အေနျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လမ္းၫႊန္ခ်က္အတိုင္း စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို ပင္လံုစိတ္ဓါတ္ႏွင့္အညီ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရန္ ဆႏၵရွိၾကသည္။

 

စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ မိမိတို႔တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အစိုးရအၾကား ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကို အလ်င္အျမန္က်င္းပရမည္။ ပင္လံုကဲ့သို႔ေသာ ညီလာခံႀကီးတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ အနာဂတ္ကို ႏိုင္ငံေရးအရ အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္သည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္” တရပ္ကို လက္မွတ္ ေရးထိုးရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူစာခ်ဳပ္” ကို သေဘာတူလက္မွတ္ေရး ထိုးႏိုင္မွသာ သမၼတသိန္းစိန္အစိုးရဖက္မွ တင္ျပလာသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ နံပါတ္ (၅) မွ (၈) အထိကို မိမိတို႔ စဥ္းစား ေဆြးေႏြးႏိုင္မည္။

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ အနာဂတ္ကို ႏိုင္ငံေရးအရ အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္မည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စု သေဘာတူညီခ်က္စာခ်ဳပ္” ႀကီးတြင္ ေအာက္ပါ အဂၤါရပ္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ျပည္ေထာင္စုႀကီးကို ဗမာ (ဝါ) ျမန္မာတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔က ဝိုင္းဝန္းတည္ေဆာက္ရမည္ဟု ဂတိသစၥာျပဳ၍ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကရမည္။ ယင္းကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူစာခ်ဳပ္” ေခၚတြင္ေစရမည္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားဆိုင္ရာ “ျပည္ေထာင္စုသေဘာတူညီခ်က္” တြင္ ျပည္ေထာင္စုႀကီးကို စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု စနစ္ျဖင့္ ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ရာတြင္ အေျခခံရမည့္ ေအာက္ပါ လမ္းၫႊန္အေျခခံမူမ်ား ပါရိွရမည္။ ယင္း “လမ္းၫႊန္အေျခခံမူ” မ်ားမွာ -

(၁)   အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ (Sovereign Power)

(၂)   တန္းတူေရး (Equality)

(၃)   ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ (Self-determination)

(၄)   ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္မူ (Federal Principles)

(၅)   လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ျခင္း (Minority Rights)

(၆)   ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရး၊ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ က်ား/မ ဆိုင္ရာတန္းတူညီမွ်မႈ (Democracy, Human Rights and Gender Equality)

(၇)   ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ (Multi-Party Democracy System)

(၈)   ဘာသာေရးကို အေျခမခံေသာ ႏိုင္ငံ (Secular State)

(၉)   အရပ္ဖက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႔မ်ား ထားရွိျခင္း (Civilian Supremacy)

(၁ဝ) ျပည္နယ္သစ္ ထူေထာင္ျခင္း (New State)

 

စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ရာတြင္ အေျခခံရမည့္ “လမ္းၫႊန္အေျခခံမူ” မ်ား၏ အဓိပၸာယ္ရွင္းလင္းခ်က္

 

(၁) အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ (Sovereign Power)

 

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထုတရပ္လံုးထံမွ ဆင္းသက္လာေစရမည္။

(က) ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထုတရပ္လံုးထံမွ ဆင္းသက္လာေစရမည္။ ထို အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထုတရပ္လံုး ကိုယ္စား က်င့္သံုးႏိုင္ရန္အတြက္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ အခါအားေလွ်ာ္စြာ က်င္းပေသာ အေထြေထြေရြးေကာက္ပဲြတြင္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ျခင္းခံရေသာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ အသီးသီး၏ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ျပည္နယ္ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ား၊ ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ားအရ ခန္႔အပ္တာဝန္ေပးျခင္းခံရေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ားက အဆင့္ဆင့္ ခဲြေဝက်င့္သံုးေစရမည္ ျဖစ္သည္။

(ခ)   အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၏ ေရေသာက္ျမစ္သံုးသြယ္ျဖစ္ေသာ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာ မ်ားကို သီးျခားစီက်င့္သံုးျခင္း (Separation of Powers) ရွိေစရမည္။

(ဂ)   ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ မူလပိုင္ရွင္ျဖစ္ေသာ ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ Initiative ႏွင့္ Referendum Power မ်ားကို အစိုးရထံတြင္ ေသာ္၎၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ားထံတြင္ ေသာ္၎၊ အလံုးစံုအပ္ႏွင္းျခင္း မရွိေစပဲ မိမိတို႔ ျပည္သူလူထု၏ လက္ဝယ္တြင္ ထားရွိက်င့္သံုးခြင့္ ရွိေစရမည္

 

(၂) တန္းတူေရး (Equality)

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေရအရျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးေရးအရျဖစ္ေစ တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရး ရွိေစရမည္။

(က) ျပည္ေထာင္စုအတြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ လူမ်ိဳးေရးအရ တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရး ရရွိၾကရမည္။

(ခ)   ျပည္ေထာင္စုအတြင္းရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေရးအရ တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရး ရရွိၾကရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားကို ႏိုင္ငံေရးအာဏာမ်ားျဖစ္ေသာ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာမ်ား တန္းတူရည္တူ အပ္ႏွင္းထားေစရမည္။

(ဂ)   ျပည္ေထာင္စုအတြင္းရွိ မည္သည့္လူမ်ိဳးကိုမွ် အထူးအခြင့္အေရး မေပးရ။ မည္သည့္လူမ်ိဳးကိုမွ် အခြင့္အေရး ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္ျခင္း မရွိေစရ။

 

(၃) ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ (Self-determination)

 

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ စသည့္က႑အသီးသီးတြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အျပည့္အဝ ရွိေစရမည္။

(က) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အျပည့္အဝ ရွိေသာေၾကာင့္ မိမိတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးကံၾကမၼာကို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ လြတ္လပ္စြာ ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ ရွိေစရမည္။

(ခ)   ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားသည္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အျပည့္အဝရွိရမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ (၃) ရပ္ ျဖစ္ေသာ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက ခြင့္ျပဳသည္ႏွင့္အမွ် အျပည့္အဝက်င့္သံုးခြင့္ ရွိေစရမည္။

(ဂ)   တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေမြးရာပါအခြင့္အေရးအျဖစ္ ပိုင္ဆိုင္ထားေသာ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကို မည္သည့္အေျခအေနတြင္မွ ရုပ္သိမ္းဟန္႔တားျခင္း မရွိေစရ။

 

(၄) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္မူ (Federal Principles)

 

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အျပည့္အဝရွိေသာ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းရမည္။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အာဏာတူ လႊတ္ေတာ္ (၂) ရပ္ ထားရွိေစရမည္။

(က) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အျပည့္အဝရွိ၍ တန္းတူေသာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာမ်ားကို အပ္ႏွင္းျခင္းခံရသည့္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားကို အေျခခံ၍ ဖဲြ႔စည္းရမည္။

(ခ)   ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားကို ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာတည္း ဟူေသာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ (၃) ရပ္စလံုးကို အျပည့္အဝအပ္ႏွင္းေစရမည့္အျပင္၊ ထို ႏိုင္ငံေရးအာဏာ (၃) ရပ္စလံုးကို တရားဥပေဒႏွင့္အညီ လြတ္လပ္စြာက်င့္သံုးႏိုင္ေရးအတြက္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္၊ ျပည္နယ္အစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္တရားရံုးခ်ဳပ္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထူေထာင္ခြင့္ ရွိေစရမည္။

(ဂ)   ျပည္နယ္ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ မဆန္႔က်င္ေစပဲ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားျပ႒ာန္းပိုင္ခြင့္ ရွိေစရမည္။

(ဃ) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ (Self-rule) ႏွင့္ ထိုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ား ပူးေပါင္း၍ ဖဲြ႔စည္းသည့္ ျပည္ေထာင္စုကို စုေပါင္းအုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ (Shared-rule) တို႔ကို ေပါင္းစပ္ထားသည့္ စနစ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ - ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုအစိုးရႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ား အၾကားတြင္ ႏိုင္ငံဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ အာဏာမ်ားကို ခဲြေဝက်င့္သံုးျခင္း (Division of Powers) ရွိေစရမည္။

(င)   တန္းတူေသာ ျပည္နယ္မ်ားပူးေပါင္း၍ ျပည္ေထာင္စုကို ဖဲြ႔စည္းေသာအခါ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ (အထက္လႊတ္ေတာ္) ႏွင့္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ (ေအာက္လႊတ္ေတာ္) ဟူ၍ လႊတ္ေတာ္ (၂) ရပ္ကို ထားရွိရမည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ (အထက္လႊတ္ေတာ္) တြင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားမွ ဦးေရတူညီေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေစလႊတ္ေစရမည္။

(စ)   အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားက စုေပါင္းက်င့္သံုးရန္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သို႔ အပ္ႏွင္းထားသည့္ ျပည္ေထာင္စုကာကြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားဆက္သြယ္ေရး၊ ေငြစကၠဴႏွင့္ ေငြဒဂၤါးထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုလမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး စေသာ အာဏာမ်ားမွအပ ႂကြင္းက်န္ေသာအာဏာ (Residual Power) မ်ားကို အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ အပ္ႏွင္းထားေစရမည္။

 

(၅) လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ျခင္း (Minority Rights)

 

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားအတြင္း ေနထိုင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အဝ ကာကြယ္ျပ႒ာန္းေပးရမည္။

(က) ျပည္ေထာင္စုျပည္နယ္မ်ားအတြင္းရွိ လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အဝကာကြယ္ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ရေဒသမ်ား (Autonomous Regions) ႏွင့္ အမ်ိဳးသားနယ္ေျမမ်ား (National Areas) မ်ားကို ဥပေဒႏွင့္အညီ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္းေစရမည္။

(ခ)   ထို လူနည္းစုမ်ားက မိမိတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈဘာသာစကားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာမ်ား ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ခြင့္ သာမက ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရး စသည့္တို႔ တိုးတက္ဖံြ႔ၿဖိဳးေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္အာဏာမ်ားကိုလည္း အျပည့္အဝအပ္ႏွင္းထားရမည္။

 

(၆) ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရး၊ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ က်ား/မ ဆိုင္ရာတန္းတူညီမွ်မႈ (Democracy, Human Rights and Gender Equality)

 

(က) ျပည္ေထာင္စုဖြားတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအားလံုးသည္ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းအလိုက္ ခံစားခြင့္ရွိသည့္ တသီးပုဂၢလ အခြင့္အေရးမ်ား (Individual Rights) ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား လူမ်ိဳးအလိုက္ ခံစားခြင့္ရွိသည့္ စုေပါင္းအခြင့္အေရးမ်ား (Collective Rights) မ်ားကို အျပည့္အဝ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိေစရမည္။

(ခ)   ျပည္ေထာင္စုဖြားတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား မဟုတ္ေသာ္လည္း ျပည္ေထာင္စု၏ ႏိုင္ငံသားကို ခံယူထားေသာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အေျခခံအခြင့္အေရး (Citizen Rights) မ်ားကို အျပည့္အဝ ခံစားခြင့္ ရွိေစရမည္။

(ဂ)   ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ ေမြးရာပါ ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္ေသာ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို မည္သည့္အေျခအေနေအာက္တြင္မွ ရုပ္သိမ္းခြင့္ မရွိေစရ။

(ဃ) က်ား/မ ဆိုင္ရာ လိင္ကြဲျပားမႈကို အေျခခံေသာ ခဲြျခားဆက္ဆံမႈမ်ားကို လံုးဝပိတ္ပင္ဟန္႔တားထားရမည္။

 

(၇) ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ (Multi-Party Democracy System)

 

လူမ်ိဳးေပါင္းစံု စုေပါင္းေနထိုင္၍ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုက စုေပါင္းပိုင္ဆိုင္ထားေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးေစရမည္။

(က) ျပည္ေထာင္စုတြင္ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ လံုးဝမေပၚေပါက္ေစရန္ ဥပေဒျဖင့္ ဟန္႔တားကာကြယ္ရမည္။

(ခ)   ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ဖဲြ႔စည္းတည္ေထာင္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က သီးျခားျပ႒ာန္းေပးရမည္။

 

(၈) ဘာသာေရးကို အေျခမခံေသာ ႏိုင္ငံ (Secular State)

 

ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရး ေရာစပ္ျခင္း မရွိေစပဲ၊ ဘာသာေရးကို အေျခမခံေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ေစရမည္။

(က) လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ခြင့္ မူအရ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ မိမိႏွစ္သက္ရာ ဘာသာအယူဝါဒကို ကိုးကြယ္ခြင့္ရွိေစရမည္။

(ခ)   ဘာသာေရးကို အသံုးျပဳ (ခ်) ၍ ႏိုင္ငံ့ေရးရာကိစၥမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခြင့္ မျပဳ။

(ဂ)   ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သည္ မည္သည့္ဘာသာတရားကိုမွ် ႏိုင္ငံဘာသာအျဖစ္ ျပ႒ာန္းျခင္း မျပဳရ။

 

(၉) ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ ဖဲြ႔စည္းျခင္းႏွင့္ အရပ္ဖက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႔မ်ား ထားရွိျခင္း (Civilian Supremacy)

 

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္သည္ ျပည္ေထာင္စုကို ကာကြယ္ရန္ တာဝန္ရွိျခင္းကို ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၌ အတိအက်ျပ႒ာန္း ေပးရမည္။

(က) ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးသည္ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ေသာ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္တဦး ျဖစ္ေစရမည္။

(ခ)   လက္ရွိတာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ မည္သည့္ စစ္ဖက္အရာရွိတဦးတေယာက္မွ် ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ျခင္း မျပဳရ။

(ဂ)   ျပည္ေထာင္စု၏ တခုတည္းေသာ တပ္မေတာ္ကို ျပန္လည္ဖဲြ႔စည္းတည္ေဆာက္ရာ၌ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ “ကန္ဒီစာခ်ဳပ္ (Kandy Agreement) (ေခၚ) လက္်ာ-ဖလဲမင္း စာခ်ဳပ္” ကို အေျခခံမူအျဖစ္ လက္ခံရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ -

(၁)   ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ကို တိုင္းရင္းသားတပ္ရင္းမ်ားျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းရမည္။

(၂)   ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္၏ စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္တာဝန္ကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားက အလွည့္က်တာဝန္ယူ ထမ္းေဆာင္ရမည္။

(၃)   ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္၏ ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္ႏွင့္ ေလတပ္မွ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ တာဝန္မ်ားကို လူမ်ိဳးတမ်ိဳးတည္းမွ တၿပိဳင္နက္ ထမ္းေဆာင္ျခင္း မရွိေစရ။ လူမ်ိဳးကို အေျခခံ၍ ဖဲြ႔စည္းထားေသာ တိုင္းရင္းသားတပ္ရင္း၏ တပ္ရင္းမွဴးမ်ားထဲမွ သင့္ေတာ္သည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးအပ္ရမည္။

 

(၁ဝ) ျပည္နယ္သစ္ ထူေထာင္ျခင္း (New State)

 

ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု စတင္ဖဲြ႔စည္းစဥ္တြင္ အမ်ိဳးသားျပည္နယ္တနယ္အျဖစ္ ဖဲြ႔စည္းရန္ အဆင့္သင့္ မရွိေသးေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားသည္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းေသာ “အမ်ိဳးသားလကၡဏာ” ရပ္မ်ားႏွင့္ ျပည့္မီလာခ်ိန္တြင္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ျပည္နယ္သစ္ေဖာ္ထုတ္ ဖဲြ႔စည္းခြင့္ ရွိေစရမည္။

(က) အမ်ိဳးသားျပည္နယ္သစ္ ဖဲြ႔စည္းႏိုင္ရန္ အဆင့္အတန္းသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ “အမ်ိဳးသားလကၡဏာ” ရပ္မ်ားကို ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ တိက်စြာ ျပ႒ာန္းထားရမည္။

(ခ)   အမ်ိဳးသားျပည္နယ္သစ္ ဖဲြ႔စည္းထူေထာင္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က ဥပေဒ ျပ႒ာန္းေပးရမည္။

 

 

တာဝန္ေပးအပ္ခ်က္အရ

 

ေဒါက္တာ လ်န္မႈန္း ဆာေခါင္း

(Dr. Lian H. Sakhong)

 

သကၠရာဇ္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၂၅) ရက္